อุโบสถศีล

ยอดวิหารวัดสันติอโศก

เคยคิดว่าตัวเองเป็นคนอ่อนน้อมถ่อมตน ได้ระดับหนึ่ง

แต่เมื่อ ๒-๓ วันที่ผ่านมา ทำให้ผู้เขียนรู้จักตัวเองมากขึ้น..

ทำให้ผู้เขียนรู้สึกว่า..มือไม้แข็ง คอแข็ง หลังแข็ง และใจกระด้าง  เมื่อมีโอกาสได้เข้าไปสัมผัสผู้เจริญในธรรมที่"สันติอโศก" ผู้ที่มีความอ่อนน้อมทั้งในทางธรรมและทางโลกโดยไม่เลือกเขา เลือกใคร เลือกอาวุโสแต่อย่างใด

ผู้เขียนเคยเข้าไปเยี่ยมชมและสัมผัสวัดป่ากลางกรุงที่สันติอโศก เคยได้สัมผัสความรู้สึกเย็นในและเย็นนอก หมายถึงความสงบและร่มเย็นในใจและสัมผัสความสงบร่มเย็นที่สัมผิวกาย 

เคยถอดรองเท้าย่ำเดินบนผืนดินอย่างเช่นชาวสันติอโศก เคยมีโอกาสได้ขึ้นไปกราบสักการะพระบรมสารีริกธาตุ เคยคิดว่าจะกลับมาที่นี่เพื่อปฏิบัติธรรมสักครั้งหนึ่ง 

และวันนี้ผู้เขียนก็ได้กลับไปที่นั่นจริงๆ ใช้เวลาในการตัดสินใจไม่ถึง 5 นาที  ใช้เวลาอยู่ที่นั่น 2 คืน 2 วันกับกิจกรรม..อุโบสถศีล คือการถือศีล ๘

ผู้เขียนเป็นชาวพุทธที่เข้าไม่ถึงพระพุทธศาสนาที่มีพระพุทธเจ้าเป็นศาสดา มีพระธรรมเป็นคำสอน มีพระสงฆ์เป็นผู้เผยแพร่คำสอนของพระพุทธเจ้า

นอกจากศีล ๕ ง่ายๆ พื้นฐานของชาวพุทธซึ่งไม่เคยปฏิบัติได้ครบถ้วนในบางคราวแล้ว การทำสมาธิ หรือทำบุญเพื่อจะเอาบุญก็ยังไม่สามารถเข้าใจให้ลึกซึ้งได้

พระโพธิรักษ์และท่านจันทร์

ผู้เขียนเพียงแต่โชคดี มีท่านติช นัช ฮันห์ และท่านพุทธทาส ปราชญ์ในทางพุทธนำทางเข้าสู่ความรู้ ความเข้าใจทีละเล็กที่ละน้อยด้วยภาษาเขียนและหลักในการเผยแพร่พุทธศาสนาที่แยบยล

อุโบสถศีล สำหรับคนไกลวัดอย่างผู้เขียนจึงไม่ค่อยคุ้นเคยกันเท่าใดนัก

แต่เมื่อตั้งใจเดินหน้าเข้าหาความสงบและฝึกอบรมจิตให้อยู่เป็นที่เป็นทางแล้ว จึงทำใจยอมรับให้ได้กับทุกๆสถานการณ์ในที่ๆเราไม่คุ้นเคยหรือไม่เคยคิด ไม่เคยทำในชีวิตประจำวัน

อุโบสถศีล คืออะไร? ตีสามครึ่งของเช้าวันแรกของการเข้าอุโบสถศีล ท่านสมณะเล่าว่าสมัยเก่า ผู้ที่เข้าอุโบสถศีลคือผู้เฒ่าผุ้แก่วัยใกล้ตะวันตกดิน นั่งเคี้ยวหมากปากแดงๆ แต่สมัยนี้มีวัยหนุ่มวัยสาวเข้าอุโบสถศีล นับเป็นเรื่องดี ผู้เขียนก็สงสัยยิ่งนักทำไมต้องเป็นวัยใกล้ตะวันตกดินด้วยนะ?

อุโบสถศีล หรือศีลอุโบสถ คือ ศีลที่ขัดเกลากิเลสได้ยิ่งกว่าศีล ๕  คฤหัสถ์ชาย หญิง ควรรักษาในวันอุโบสถ ซึ่งปัจจุบันเหลือวันรักษาอุโบสถศีลเพียงเดือนละ ๔ วันคือวันพระเท่านั้นแต่บางท่านอาจปฏิบัติได้มากกว่านั้น

ขอบคุณภาพจาก คุณ Phannee Srisavas
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=345860758808643&set=o.219322414816172&type=1&theater

อุโบสถศีลตามแนวอรรถกถาราชสูตร อังคุดตรนิกายตักนิบาต มี ๓ อย่าง

๑.ปกติอุโบสถ คือรักษาศีลที่กำหนดเอาวันพระ ทั้งข้างขึ้น ข้างแรม เดือนละ ๔ ครั้ง 

หลังจากออกศีลมาแล้ว ผู้เขียนยังอินกับความรู้สึกดี ๆ มีโอกาสได้สัมผัสการรู้เท่าทันจิตของตัวเองเกือบทุกขณะจิต..จึงตั้งใจว่า ทุกวันพระผู้เขียนขอรักษาอุโบสถศีลให้เป็นปกติ

๒.ปฏิชาครอุโบสถ อุโบสถที่รักษากันครั้งละ ๓ วัน คือกำหนดเอาวันอุโบสถเป็นหลัก(วันพระ)และเพิ่มก่อนกำหนดหนึ่งวันเรียกว่า วันรับ และหลังวันกำหนดอีก ๑ วันเรียก วันส่ง 

๓.ปาฏิหาริยปักขอุโบสถ คืออุโบสถที่รักษากันเป็นประจำทุกวันตลอดพรรษา(๓ เดือน) ถ้าไม่สามารถทำได้ก็รักษาให้ตลอด ๑ เดือนหลังออกพรรษาแล้ว ที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตไว้ ตั้งแต่ ๑ ค่ำเดือน ๑๑ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๑๒ ถ้ายังไม่อาจรักษาได้อีก ก็รักษาเพียงครั้งละครึ่งเดือน หลังออกพรรษาแล้วคือ แรม ๑ ค่ำเดือน ๑๑ ถึงสิ้นเดือน ๑๑ 

ศีลอุโบสถ เป็นศีลรวมหรือศีลพวง คือ มีองค์ประกอบ ๘ องค์ ถ้าขาดองค์ใดองค์หนึ่งก็ไม่เรียกว่าศีลอุโบสถ เพราะฉะนั้นการล่วงศีลอุโบสถเพียงข้อเดียวก็ถือว่าขาดศีล ดังนั้นผู้ถือศีลอุโบสถ ต้องสำรวม กาย วาจาและใจอย่างเคร่งครัด

อุโบสถศีล ประกอบด้วยองค์ ๘ ดังนี้

๑.ปาณาติปาตา เวรมณี งดเว้นจากการทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วงไป

๒.อทินนาทานา เวรมณี งดเว้นจากการเอาของที่เจ้าของมิได้ให้ไป

๓.อพรหมจริยา เวรมณี งดเว้นจากการประพฤติผิดพรหมจรรย์

(ข้อแตกต่างจากศีล๕ ที่ว่าศีล ๕ เว้นจากการประพฤติผิดประเวณีที่มิใช่คู่ของตน ส่วนอุโบสถศีลนั้นให้งดเว้นการเสพประเวณีโดยเด็ดขาดแม้ในคู่ครองของตนเอง จึงจะชื่อว่า พรหมจริยา)

๔.มุสาวาทา เวรมณี งดเว้นจากการกล่าวเท็จ

๕.สุราเมรยมัชชปมาทัฎฐานา เวรมณี งดเว้นจากการดื่มสุราและเมรัยอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท

๖.วิกาลโภชนา เวรมณี งดเว้นการบริโภคอาหารในเวลาวิกาล

(เวลาตั้งแต่อรุณขึ้นจนถึงเที่ยง เรียกว่ากาล คือเป้นเวลาบริโภคอาหาร ตั้งแต่เที่ยงแล้วจนถึงอรุณขึ้น(ของวันใหม่)เรียกว่าวิกาล  เป็นเวลาที่ต้องเว้นจากการบริโภคอาหารทุกชนิด เว้นน้ำธรรมดาและน้ำดื่ม ๘ อย่างที่พุทธานุญาตไว้

๗.นัจจคีตวาทิต วิสูกทัสสนมาลาคันธ วิเลปนธารณ มัณฑนวิ ภูสนัฎฐานา เวรมณี งดเว้นจากการฟ้อนรำ ขับร้อง ประโคมดนตรี และดูการละเล่นอันเป็นข้าศึกต่อกุศล ลูบทาทัด ทรงประดับตกแต่งร่างกายด้วยระเบียบดอกไม้ ของหอม เครื่องย้อม เครื่องทาอันเป็นฐานะแห่งการแต่งตัว

๘.อุจจสยนมหาสยนา เวรมณี งดเว้นจากการนั่ง และการนอนบนที่นอนสูงใหญ่

ครั้งแรกจริงๆ สำหรับการทำความรู้จักกับอุโบสถศีล และสะสมบุญด้วยการทำวัตรเช้า ตักบาตรในยามรุ่งอรุณรุ่งด้วยความเข้าใจอย่างถูกต้องตามหลักคำสอนของพระพุทธเจ้า..ว่าเพื่อสืบสานพุทธศาสนาและให้เพื่อเอาออกมิใช่ให้เพื่อขอหรือรับ เอาออกคือเอาความตระหนี่ถี่เหนียวออกจากใจออกจากตัว และมิใช่เพื่อขอสิ่งใดๆจากการให้

สิ่งที่ตระหนักรู้ ตามจิตตัวเองทันและปรามใจตัวเองได้ทันก่อนคิด พูด หรือกระทำผิดคือ..ศีลนี่เอง ที่สามารถช่วยควบคุมจิตเรามิให้วิ่งวน วุ่นวาย เป็นเหตุให้ตัวเองทุกข์ เป็นเหตุให้คนอื่นพลอยทุกข์ไปกับเรา..ศีลนี่เองที่ช่วยกำจัดความหยาบของจิตใจให้ผ่อนเบา ไม่ยึดติด ไม่หลงอบายมุข  รู้จักการเสียสละ และมีเมตตาจิตต่อสิ่งมีชีวิตทั้งคนและสัตว์

ศีลช่วยผู้เขียนควบคุมและหยุดความคิดอกุศลได้หลายครั้งทีเดียว